To niewielki ssak (do 2 kg), pokryty kolcami, które są przekształconymi włosami. Dorosły jeż może ich mieć do 7000. Brzuszna część ciała jeża pokryta jest delikatnymi włoskami. Charakterystyczny dla jeża jest wydłużony ryjek, zakończony wilgotnym, ruchliwym nosem. Nos jest bardzo czuły, zastępuje jeżowi słaby wzrok. Jeż ma także znakomity węch.

Zamieszkuje w widnych lasach liściastych o bogatym podszycie, zarośla, ogrody, parki. Prowadzi nocny tryb życia. Do obrony służą mu kolce. Kiedy zostanie zaatakowany, zwija się w kulę strosząc kolce. Umożliwia mu to specjalny zespół mięśni podskórnych.

Jest drapieżnikiem. Żywi się dżdżownicami, ślimakami, młodymi gryzoniami, jaszczurkami i zaskrońcami. Chętnie zjada jaja ptaków, nie gardzi też owadami i padliną, a dietę uzupełnia grzybami i owocami. Jest żarłoczny – w ciągu jednej nocy potrafi zjeść ok. 200 owadów. Szczególnie dużo je późną jesienią – gromadzi w ten sposób zapas tłuszczu na całą zimę.

W naszym klimacie jeże późną jesienią zapadają w stan hibernacji, w której pozostają aż do wiosny. Śpią ciasno zwinięte w kulę we wcześniej przygotowanej kryjówce, wyścielonej liśćmi. Jest to często sterta liści lub pryzma kompostu.

U jeży występują najczęściej dwa cykle rozrodcze (późna wiosna, późne lato). Ciąża trwa ok. 2 miesiące, samica rodzi ok. 7 młodych. Młode rodzą się z zamkniętymi oczami i uszami, nagie, ale z kolcami. Potomstwem opiekuje się tylko samica, samce odchodzą natychmiast po kopulacji. Opieka nad młodymi trwa kilka tygodni – później małe jeżyki zaczynają samodzielne życie.
Jeż może dożyć 10 lat, ale zwykle żyje około dwóch.

W Polsce występują dwa gatunki jeży. Różnią się od siebie zasięgiem geograficznym.

Jeż wschodni, J. wschodnioeuropejski (Erinaceus concolor) – Europa Wschodnia od Polski po Austrię i Słowenię, kraje bałkańskie, Turcja, Rosja i zachodnia Syberia.

Jeż zachodni, J. europejski (Erinaceus europaeus) - Europa Zachodnia po zachodnią Polskę, Skandynawię i w północno-zachodniej Rosji.

Różnią się też nieznacznie wyglądem – jeż zachodni ma brzuch pokryty brązowymi włosami, jeż wschodni jasnymi.

Oba gatunki podlegają w Polsce częściowej ochronie gatunkowej.

 Ten sfotografowany przeze mnie to najprawdopodobniej jeż wschodni.

Bibliografia: