Gad objęty częściową ochroną gatunkową (od 2014 roku, wcześniej był objęty ochroną ścisłą).

Należy do rodziny jaszczurek właściwych. Dorasta do 22 cm długości. Samce bywają nawet dłuższe. Posiada masywną głowę i ogon 1,5 razy dłuższy od tułowia. W sytuacji zagrożenia może go odrzucić – z czasem ogon odrasta. Ubarwienie ma zmienne, najczęściej na brązowym, szarym lub brunatnym tle występują trzy pasy ciemnych, nieregularnych plam z białymi punktami w środku. Brzuch samców jest zielonkawy, a samic białawy lub żółtawy. W okresie godowym samce mają boki głowy i ciała, a także często grzbiet, intensywnie zielone. Młode jaszczurki są znacznie ciemniejsze niż osobniki dorosłe.

Występuje w całej niemal Europie najczęściej do wysokości 800 m, ale spotyka się ją także znacznie wyżej. Zamieszkuje nasłonecznione, kamieniste zbocza, miedze, pastwiska. Zwykle ma swoje  stałe terytorium, którego broni i gdzie spędza całe życie. Prowadzi dzienny tryb życia. Z reguły rano wygrzewa się na słońcu, aby nabrać energii, gdyż jest zwierzęciem zmiennocieplnym, a po południu poluje. Żywi się owadami i pająkami. Noc spędza w wykopanej przez siebie norce (chowa się tam także podczas upałów), którą często zmienia z uwagi na bezpieczeństwo. Zapada w sen zimowy w październiku, a budzi się z reguły w marcu.

Okres godowy trwa od kwietnia do czerwca. Samce walczą o samice i starają się zapłodnić jak największą ich ilość. Samice składają  5-15 jaj,  otoczonych pergaminowatymi osłonkami, we wcześniej wykopanej norce. Po około 6 tygodniach wylęgają się młode, którymi samica się nie zajmuje.

Bibliografia: