Beskid Niski - 26 września 2021

Od dawna już chciałam zobaczyć zbudowaną niedawno wieżę widokową na Ferdlu (648 m. n.p.m.) nad Wapiennem. Moi przyjaciele już zdążyli ją zaliczyć, a ja jakoś do tej pory nie miałam okazji.

Zaproponowałam więc wycieczkę Magdzie, która ostatnio chętnie mi towarzyszy.

Zatrzymałyśmy się w Rozdzielu. Dwukrotnie. Najpierw przy dawnej greckokatolickiej świątyni, pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Jest murowana i ma bardzo nietypowy dla cerkwi budowanych na tych terenach kształt. Zbudowana z ciosanego piaskowca w 1787 roku. Jej fundatorem (według zachowanej tablicy erekcyjnej) był Ewaryst hrabia Kuropatnicki. Bryła świątyni przypomina nieco cerkwie budowane na Rusi. Obecnie pełni rolę kościoła katolickiego.

Na strychu świątyni gnieździ się nietoperz, podkowiec mały.

Drugi przystanek robimy przy kolejnej cerkwi, tym razem drewnianej. Dawna cerkiew greckokatolicka, pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy, została zbudowana w 1795 roku w Serednicy na Pogórzu Przemyskim. W 1985 roku przeniesiona do Rozdziela i zamieniona na cerkiew prawosławną. Ostatnio została poddana gruntownemu remontowi.

Dojeżdżamy do Wapiennego. Zostawiamy samochód na dużym parkingu i idziemy czarnym szlakiem. Przechodzi on przez całe uzdrowisko, więc przy okazji możemy je sobie obejrzeć. To stara miejscowość, lokowana na prawie wołoskim przez króla Zygmunta Starego w 1546 roku. Zamieszkiwali tu Łemkowie.

Już w XVII wieku leczono tu choroby weneryczne, a w latach 1810-12 leczyli tu żołnierze napoleońscy. W XIX wieku Wapienne należało do rodziny Siemieńskich i był tu mały zakład zdrojowy. Ale status uzdrowiska miejscowość uzyskała dopiero w 1986 roku. Są tu lecznicze źródła mineralne, głównie siarczkowe i magnezowe. Leczy się tutaj obecnie schorzenia reumatyczne, ortopedyczno-urazowe, oddechowe, skórne, choroby układu nerwowego i układu krążenia, choroby układu wydzielania wewnętrznego i przemiany materii, choroby kobiece, wyczerpanie nerwowe i przewlekły stres oraz osłabienie i alergie. Obecnie Wapienne bardzo wypiękniało. Ostatnio zbudowano małą tężnię i amfiteatr. Nadal jest tu jednak cisza i spokój, sprzyjające wypoczynkowi i zdrowieniu.

Docieramy do miejsca, w którym nasz szlak opuszcza uzdrowisko i zaczynamy wspinać się na szczyt Ferdla. Gdyby nie zbudowana na nim wieża widokowa, byłby właściwie niezauważalny, bo niczym się nie wyróżnia. Ot, jedno z wielu miejsc na szlaku.

Wchodzimy na wieżę. Widoki nie są stąd zbyt rozległe, właściwie tylko na jedną stronę. Na, ale atrakcja, przyciągająca turystów, jest.

Pojawia się pani z kasą fiskalną. Jesteśmy na terenie MPN, więc trzeba zapłacić bilet wstępu.

Wracamy do Wapiennego szlakiem zielonym. Tu las jest zdecydowanie piękniejszy. No i pojawia się sporo turystów.

Schodzimy na parking, robimy sobie przerwę na drugie śniadanie, i jedziemy do  Męciny Wielkiej. Zatrzymujemy się przy dawnej cerkwi prawosławnej pw. św. Kosmy i Damiana. Teraz to, od 1951 roku, kościół katolicki pw. Matki Bożej Królowej Polski. Ale kult dawnych patronów został zachowany, bo akurat jest tego dnia odpust parafialny. W dniu św. Kosmy i Damiana. Świątynia jest otwarta, wewnątrz czeka sympatyczna przewodniczka. Wdajemy się z nią w dłuższą pogawędkę.

Cerkiew w Męcinie Wielkiej istniała już w wieku XVI. Obecna została zbudowana w 1807 roku. Niestety, w wyniku działań wojennych z I wojny światowej, mocno ucierpiała. W 1930 roku mieszkańcy Męciny Wielkiej, Wapiennego i Pstrążnego odbudowali ją wspólnym wysiłkiem. Została dobudowana wtedy zakrystia i kruchta. Zmieniono także dach – został pokryty blachą. Polichromię we wnętrzu cerkwi wykonał Ilia Decyk z Sambora, ten sam, który odnawiał m.in. ikonostas w cerkwi w Smolniku, znajdującej się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

W świątyni można zobaczyć płaszczenicę – obraz z namalowanym wizerunkiem zmarłego Chrystusa. W obrządku wschodnim płaszczenica wykorzystywana jest podczas świąt wielkanocnych. Podczas wieczerni w Wielki Piątek w nawie cerkwi ustawiany jest symboliczny grób Jezusa – na specjalnym stoliku, tzw. „świętym prestole”, dekorowanym kwiatami i przykrytym płaszczenicą. Założenie Grobu Pańskiego jest poprzedzone trzykrotną uroczystą procesją z płaszczenicą wokół cerkwi. Następnie jest adoracja grobu - wszyscy obecni podchodzą kolejno, składają pokłon, czynią znak krzyża i całują wizerunek Chrystusa na płaszczenicy. W nocy z soboty na niedzielę wielkanocną podczas rezurekcji płaszczenica jest obnoszona wokół świątyni, następnie wnoszona przez carskie wrota do prezbiterium i układana na ołtarzu. Pozostaje tam na czterdzieści dni, aż do święta Wniebowstąpienia.

Po obejrzeniu cerkwi robimy sobie spacer. Wypatrzyłam na mapie zielony szlak prowadzący stamtąd na górę o nazwie Łysula (551 m n.p.m.). Połowa trasy prowadzi widokowymi łąkami. Nad współczesnym cmentarzem jest urokliwy cmentarz łemkowski.

Odkrywam tu dwie ciekawostki botaniczne. Przy szlaku rośnie róża wielokwiatowa, a także, zauważony przez mnie kilka lat temu w Ropicy Górnej, dławisz okrągłolistny. Okazuje się, że prawdopodobnie w Beskidzie Niskim można go spotkać częściej. No i zakwitły pierwsze zimowity.

Niestety, na wszystkich łąkach pełno jest zapakowanej w białą folię kiszonki. Bardzo trudno jest zrobić jakieś zdjęcie, żeby nie pojawiła się w kadrze. Docieramy do miejsca, w którym szlak wchodzi do lasu. Ale jest tu spore błoto i rezygnujemy ze zdobycia szczytu. Wolimy powłóczyć się po oświetlonych słońcem łąkach. Potem wracamy na szlak i schodzimy z powrotem pod cerkiew, gdzie zostawiłyśmy samochód.