Należy do rodziny jaszczurek właściwych. Występuje w Europie i Azji. W Polsce pospolita, w górach nawet do 2000 m n.p.m.  

Jest nieduża, smukła, osiąga długość ciała do 16 cm, z czego ponad 9 cm przypada na ogon. Ma niewielką głowę, spłaszczoną, słabo odgraniczoną od szyi. Kończyny krótkie, ogon dość gruby u nasady, zwężający się od połowy. Na głowie wyraźne tarczki. W okolicy skroniowej drobne łuseczki zamiast tarczek. Dominującą barwą jest brąz w różnych odcieniach, od jasnoszarawego po brązowoczarny. Powierzchnia grzbietu pokryta jest trzema rzędami okrągławych, ciemnych plam i odgraniczona od boków wąskimi, jasnymi liniami. Na bokach także ciemne plamy na brązowym tle. Plamy wzdłuż kręgosłupa często zlewają się, tworząc ciągły pas. Tak na grzbiecie, jak i na bokach ciemnym plamkom mogą towarzyszyć jasne. Młode żyworódki są jednolicie ubarwione – zwykle ciemnobrązowe.

Nie różnią się dostrzegalnie w zależności od płci. Tylko w okresie godowym samiec ma na jasnym brzuchu pomarańczową smugę i ciemne plamki, a samica ma brzuch w jednolitym, jasnym kolorze, najwyżej z drobnymi plamkami.

Jak wskazuje nazwa, jaszczurka żyworodna rodzi żywe młode. Zapłodnione jaja rozwijają się w jajowodach samicy, aż do momentu wylęgu młodych, który następuje w chwili składania jaj. Młode rodzą się całkowicie zdolne do samodzielnego życia. Taki sposób rozmnażania się nazywamy jajożyworodnością. Ciąża trwa 3 miesiące, młode przychodzą na świat pod koniec sierpnia i we wrześniu. Najczęściej rodzi się kilka do kilkunastu młodych. Dojrzałe płciowo są w 3 roku życia, dożywają do 12 lat.

Prowadzi dzienny tryb życia. Zamieszkuje lasy i ich obrzeża. Lubi wilgotne miejsca, ale często spotykana jest także w miejscach suchych, np. na wyrębach, kserotermicznych łąkach czy na poboczach dróg. Odżywia się owadami, pajęczakami, dżdżownicami i ślimakami. Ze snu zimowego, w który zapada w październiku, budzi się w marcu, a czasem nawet już w lutym. 

Jest wolniejsza od jaszczurki zwinki, ale dobrze pływa. W razie niebezpieczeństwa potrafi odłamać swój ogon, który później odrasta.

Bibliografia:

• Klimaszewski K..: Płazy i gady. Warszawa: Multico, 2013
• Dz.U. 2014 poz. 1348 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt
  
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Jaszczurka_%C5%BCyworodna