Jest to trzeci co do wielkości polski park narodowy. Został utworzony w 1973 roku, ale pierwsze plany powstania tego parku pochodzą z połowy lat 50-tych, kiedy to Bieszczady znalazły się pod zarządem dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego, co było związane z zakazem wypasu owiec na łąkach tatrzańskich, objętych ścisłą ochroną i poszukiwanie nowych miejsc do ich wypasu.
W chwili utworzenia obejmował Tarnicę, Krzemień, Halicz oraz podszczytowe partie Połoniny Caryńskiej. Zajmował więc stosunkowo niewielki obszar – ok. 6000 hektarów.
Obszar parku powiększano kilkakrotnie, w latach 1989,1991 i 1999.
Obecnie zajmuje powierzchnię blisko 30 000 hektarów i obejmuje dwa najwyższe pasma Bieszczad – graniczne ze Słowacją i Ukrainą (Krzemieniec, Wielka i Mała Rawka) oraz pasmo połonin z Połoniną Caryńską, Wetlińską oraz Tarnicą, Krzemieniem, Rozsypańcem, Haliczem i Bukowym Berdem.
Otulinę Parku stanowią dwa przylegające do niego parki krajobrazowe: Ciśniańsko-Wetliński, opowierzchni ponad 46 000 hektarów oraz Doliny Sanu, opowierzchni ponad 36 000 hektarów.
BdPN graniczy ze słowackim Parkiem Narodowym "Połoniny" oraz dwoma parkami Ukrainy: Użańskim Parkiem Narodowym i Nadsańskim Parkiem Krajobrazowym. Wszystkie te parki tworzą Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Karpaty Wschodnie” Został on utworzony w 1992 roku pod auspicjami UNESCO.
W1998 roku BdPN otrzymał Dyplom Europejski od Rady Europy za pracę na rzecz ochrony unikalnych w skali kontynentu wartości przyrodniczych.
Większa część Bieszczadów Zachodnich wraz z Bieszczadzkim Parkiem Narodowym została włączona do sieci Natura 2000.
W godle Bieszczadzki Park Narodowy ma rysia.
Bieszczady jako jedyne obok Pogórza Przemyskiego są wschodniokarpackim pasmem górskim w Polsce. W granicach Polski znajduje się niewielka część tych gór, tzw. Bieszczady Zachodnie. Ich charakterystyczną cechą jest występowanie długich grzbietów, ciągnących się niemal równolegle do siebie – są to tzw. góry rusztowe. Grzbiety Bieszczadów zbudowane są przeważnie z twardych piaskowców, natomiast w dolinach występują podatne na erozję łupki.
Ponad 80% powierzchni parku zajmują naturalne lasy liściaste i mieszane, z bukiem, olszą szarą, jaworem, świerkiem i jodłą. Tzw. drzewostany puszczańskie o charakterze pierwotnym występują na południowo-zachodnich zboczach Małej i Wielkiej Rawki oraz na północnych stokach Smereka.
Bieszczadzki Park posiada największy wśród polskich parków narodowych obszar objęty ochroną ścisłą – ok. 63% swojej powierzchni.
Siedziba Dyrekcji Parku mieści się w Ustrzykach Górnych. Tutaj też znajduje się Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny iMuzeum Bieszczadzkiego Parku Narodowego, z bardzo bogatymi zbiorami okazów przyrodniczych.
Badania nad florą i fauną Bieszczadów rozpoczęto dość późno, właściwie dopiero w latach 50-tych XX wieku rozpoczęły się szczegółowe badania.
Roślinność występująca w Bieszczadach bardzo różni się od roślinności pozostałych części polskich Karpat. Wynika to z faktu, iż Bieszczady jako jedyne góry w Polsce należą do Karpat Wschodnich.
Na terenie BdPN występuje ok. 780 gatunków roślin naczyniowych, ok. 1000 grzybów, ok. 250 mchów i ok. 300 porostów.
Rosną tu rośliny typowe dla Karpat Wschodnich, które nie występują w Polsce nigdzie poza Bieszczadami. Spotkać tutaj można chaber Kotschye’go, goździk skupiony, dzwonek rozłogowy, ostrożeń wschodniokarpacki, fiołek dacki, wężymord górski, tojady: bukowiński i wschodniokarpacki, groszek wschodniokarpacki, pszeniec biały. Występują też: bardzo rzadka lulecznica kraińska, śnieżyca wiosenna (jej karpacki podgatunek o dwóch kwiatach) i sałatnica leśna.
Na połoninach można spotkać także rośliny wysokogórskie, m. in. ponad 180 roślin górskich i ponad 70 wysokogórskich (m.in. zawilec narcyzowaty, różeniec górski, prosienicznik jednogłówkowy, rdest żyworodny, rojnik górski, pięciornik złoty, driakiew lśniąca).
Osobliwością Bieszczad są torfowiska wysokie, gdzie można znaleźć wiele ciekawych gatunków roślin.
Bogata też jest fauna BdPN. Żyje tu 58 gatunków ssaków, (m. in. niedźwiedź, wilk, ryś, żbik, jeleń), 144 gatunki ptaków (m. in. orzeł przedni, sokół wędrowny, orlik krzykliwy, kobuz, puchacz, sowa uszata, wiele gatunków dzięciołów (w tym wpisane do „Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt” dzięcioły: białogrzbiety i trójpalczasty), płochacz halny, siwierniak, bocian czarny, derkacz), 7 gatunków gadów (m. in. żmija zygzakowata, wąż eskulapa, gniewosz plamisty), 11 gatunków płazów (m. in. traszki, salamandra plamista i kumak górski), 10 gatunków ryb i bardzo wiele gatunków bezkręgowców, z których 30 należy do zwierząt chronionych.
W latach 60-tych sprowadzono na teren parku żubry. Do lat 80. ich populacja się stale zwiększała i doszła do 180 sztuk, ale potem z powodu atakującej zwierzęta gruźlicy zmniejszyła się o połowę. Zapanowano jednak nad chorobą, i ilość żubrów w Bieszczadach zaczęła systematycznie rosnąć. Według najnowszego liczenia żubrów z marca 2021, jest ich na terenie Bieszczadów już 719 sztuk, z czego 12 w pokazowej zagrodzie w Mucznem. Największe stado zanotowano w okolicach Kalnicy pod Chryszczatą, w Nadleśnictwie Baligród.
Tereny, z których w latach 1944-47 wysiedlono ludność, a które są obecnie w granicach BdPN, a na których zobaczyć można pozostałości dawnych wsi i cerkwi, są chronione przed zarastaniem przez koszenie i wypas koni huculskich.
Dla turystów przygotowano 130 km różnych szlaków turystycznych (turystyka piesza, konna i rowerowa), oraz ścieżki przyrodnicze i przyrodniczo-historyczne. Każda ze ścieżek oznaczona jest innym symbolem – przystanki oznaczono tabliczkami z symbolem trasy i numerem danego przystanku – jego opis znajduje się w specjalnym przewodniku, który można zakupić na terenie Parku. Przy szlakach zbudowane są specjalne ”schrony” mające służyć turystom do odpoczynku i jako schronienie przed deszczem.
Bibliografia:
- Wojciechowski W.: Bieszczadzki Park Narodowy. W: Parki Narodowe. Katowice: Videograf II, 2004. S.76-79
- Fabijański P.: Parki narodowe. Poznań; Podsiedlik-Raniowski i Spółka, 2003
- Michalik S.: Bieszczady. Warszawa: VOYAGER,1992
- http://www.bdpn.pl/ [dostęp 2015-03-10]
https://www.krosno.lasy.gov.pl/aktualnosci/-/asset_publisher/1M8a/content/zubry-dokladnie-policzone [dostęp 2021-03-17]
.jpg "BdPN - kosa olcha")
.jpg "BdPN - bukowy lasek krzywulcowy (Połonina Caryńska)")
.jpg "BdPN - smotrawa okazała")
.jpg "BdPN")
.jpg "BdPN - Bukowe Berdo")
.jpg "BdPN - starzec gajowy")
.jpg "BdPN - Bukowe Berdo")
.jpg "BdPN - dzwonek skupiony")
.jpg "BdPN - lilia złotogłów")
.jpg "BdPN - fiołek dacki")
.jpg "BdPN - jarząb pospolity")
.jpg "BdPN - Bukowe Berdo - murawy naskalne")
.jpg "BdPN - czosnek siatkowaty")
.jpg "BdPN - Bukowe Berdo")
.jpg "BdPN - jarząb pospolity")
.jpg "BdPN - las nad Mucznem")
.jpg "BdPN - szczaw alpejski")
.jpg "BdPN - róża alpejska")