To narośle powstające na drzewach i krzewach (zarówno iglastych, jak i liściastych), będące gęstym skupieniem młodych, silnie rozgałęzionych, nieprawidłowo rozwiniętych pędów płonnych.

Powstaje na skutek zahamowania rozwoju pędu głównego i patologicznego rozwoju wszystkich pąków bocznych (zwykle rozwijają się tylko niektóre z nich).

Czarcie miotły są głównie wywoływane przez infekcje grzybowe, ale nie tylko. Także przez mutacje w stożku wzrostu. Do końca nie są znane wszystkie przyczyny ich powstawania.

Wiadomo, że jedną z głównych przyczyn powstawania czarcich mioteł na jodłach jest zarażenie grzybem pasożytniczym Melampsorella caryophyllacearum. Zakażeniu ulegają młode pędy – znajdujące się w ich obrębie pączki rozwijają się w następnym roku w chorobliwie nabrzmiałe pędy, z których wyrastają kolejne, na których igły są krótsze, jasnozielone, okrągławe w przekroju. Opadają one jesienią, dlatego zimą czarcie miotły są pozbawione igieł.

Czarcie miotły na brzozach powoduje grzyb Taphrina betulina.

Na jednym drzewie może występować więcej niż jedna czarcia miotła (nawet kilkadziesiąt). Jeśli jest ich zbyt dużo, może do doprowadzić do obumarcia rośliny.

Mogą one przyjmować różne kształty: kuliste, stożkowate, płaczące, kolumnowe, różnokształtne.

Zniekształcenia mogą tworzyć się na wierzchołkach (ludowa nazwa piorunowy krzak) lub na bocznych gałęziach. Mogą również występować w formie tzw. staśmienia łodyg.

Na drzewach, zakażonych grzybami powodującymi czarcie miotły, powstają także narośle rakowe, ułatwiające wnikanie do wnętrza drzewa grzybów rozkładających drewno, co przyczynia się do osłabienia drzewa, a nawet jego wyłamania.

Czarcie miotły mogą żyć nawet 20 lat. Te, spowodowane obecnością grzyba, zamierają wraz z zamknięciem jego cyklu rozwojowego. Natomiast  te, które powstały w wyniku mutacji stożka wzrostu, są trwałe - szkółkarze pobierają z nich sadzonki  i wykorzystują do tworzenia nowych odmian, charakteryzującymi się podobnymi cechami, jakie miała czarcia miotła, z której zostały pobrane sadzonki (mutacja jest dziedziczna).

 W ramach ochrony lasu można wyciąć zakażone drzewo. Można też usunąć czarcią miotłę wraz z kawałkiem gałęzi, z której wyrasta – trzeba to zrobić przed końcem maja, przed wysypaniem się zarodników grzyba.

Bibliografia: